Obok pola, w którym deszcz nieprzerwanie leje, policja i mieszkańcy wsi są ze sobą splątani. Film 'Wspomnienia o morderstwie' w reżyserii Bong Joon-ho zaczyna się właśnie w tym błotnistym miejscu. Podczas gdy amerykańskie thrillery o seryjnych mordercach, takie jak 'Zodiac' czy 'Siedem', zaczynają się w mrocznych zakątkach miast, 'Wspomnienia o morderstwie' rozpoczynają się w świetle dziennym na wsi w Korei, w miejscu pokrytym niezmywalnym błotem.
Detektyw wiejski Park Du-man (Song Kang-ho) staje przed pierwszym ciałem w atmosferze przypominającej targ, gdzie dzieci bawią się, a gapie kręcą się wokół. To widok, który sprawiłby, że zespół śledczy z 'CSI' czy 'Zabójczy umysł' zemdlałby. Ciało kobiety zostało okrutnie zmasakrowane i porzucone na polu, a detektywi stąpają po błotnistym terenie bez żadnej ostrożności. Zamiast naukowego śledztwa, wiejski detektyw ma jedynie pewność, że złapie przestępcę dzięki 'intuicji', 'spojrzeniu' i 'plotkom z sąsiedztwa'. To on, Park Du-man, stoi w centrum tego prymitywnego świata.
Park Du-man krzyczy do świadka, aby 'otworzył oczy i patrzył', zamiast stosować hipnozę 'profilera', a w stosunku do osoby, którą podejrzewa o bycie przestępcą, zamiast dowodów używa kopniaków i przemocy. Dla niego śledztwo to nie logiczne profilowanie z 'Mindhunter', ale raczej 'talent do wybierania niegrzecznych ludzi'. To jakby inspektor Clouseau z 'Różowej Pantery' miał do czynienia z prawdziwą sprawą morderstwa, co tworzy dziwaczne połączenie komedii i tragedii.
Obok niego jest jego kolega detektyw Jo Yong-gu (Kim Roe-ha), który stosuje jeszcze bardziej prymitywną przemoc. Tortury, które są bliskie znęcaniu się, oraz wymuszanie fałszywych zeznań to środki, które są dla nich codziennością. Jeśli scena tortur CIA z serii 'Bourne' jest filmowym przerysowaniem, to policyjna przemoc w 'Wspomnieniach o morderstwie' jest tak realistyczna, że staje się wręcz nieprzyjemna. Mimo to, oni wierzą, że są 'po stronie sprawiedliwości'. Do momentu, gdy w małej wiejskiej społeczności zaczynają dziać się seryjne morderstwa, ta wiara nie była w żaden sposób podważana.
Jednak w deszczowy dzień, gdy zaczynają się brutalne morderstwa kobiet, atmosfera się zmienia. W nocy, gdy w radiu leci określony utwór, znika kobieta w czerwonym ubraniu, a następnego dnia nieuchronnie odkrywane jest ciało. Jak w zaszyfrowanym liście z 'Zodiaca', ten wzór jest sygnaturą przestępcy. Sprawa zaczyna ujawniać swoją strukturę, a wieś pogrąża się w strachu, jak podczas 'procesów czarownic w Salem'.
Z góry spływają naciski, a media wyśmiewają nieudolną policję, traktując sprawę jak recenzję filmu w 'Empire'. W tym czasie pojawia się Seo Tae-yoon (Kim Sang-kyung), wysłany z Seulu. Jego metoda śledcza jest całkowitym przeciwieństwem Park Du-mana, jak Sherlock Holmes do Watsona. Zamyka miejsce zbrodni taśmą, kładąc nacisk na hipotezy, logikę i analizę danych. 'Racjonalność' z Seulu i 'intuicyjne śledztwo' z prowincji wprowadzają napięcie w zespole śledczym.
Du-man i Tae-yoon początkowo całkowicie sobie nie ufają. Dla Du-mana, Tae-yoon to 'miejskie śledczy, który tylko udaje mądrego', jak Sheldon z 'Teorii wielkiego podrywu', a dla Tae-yoon, Du-man to wiejski detektyw, który 'bije ludzi bez dowodów', jak członek oddziału do zwalczania zombie z 'The Walking Dead'. Jednak seryjne morderstwa nie dają im czasu na pielęgnowanie swojego ego.
Ciała wciąż są odkrywane, a podejrzani, którzy wydawali się obiecujący, wciąż mają alibi lub pozostają tylko intelektualnie upośledzeni, jak Raymond z 'Rain Mana', którzy załamali się psychicznie. W tym procesie ujawnia się brutalność i niekompetencja policji oraz atmosfera tamtych czasów. Ciemne drogi, gdzie nawet latarnie są niewystarczające, tory kolejowe przecinające fabryki, a kultura odprowadzania kobiet do domu staje się strategią przetrwania, wypełniają ekran. Jeśli Nowy Jork z 'Taxi Driver' był miastem przestępczym, to wieś w 'Wspomnieniach o morderstwie' to miejsce, gdzie bezpieczeństwo zniknęło.
W miarę jak seryjne morderstwa się nasilają, niepokój w policji osiąga punkt krytyczny. Du-man staje się coraz bardziej obsesyjny w wierze w swój jedyny oręż, 'intuicję, która pozwala rozpoznać twarz', podczas gdy Tae-yoon stara się zachować zimną krew, ale w obliczu sprzecznych dowodów i nieudanych śledztw zaczyna się załamywać. Wydaje się, że wszyscy bohaterowie filmu błądzą w ogromnej mgle, jak czarna dziura z 'Interstellar'.
Widzowie mają wrażenie, że ktoś może być przestępcą, ale w następnej scenie widzą, jak alibi się rozpada, co wprowadza ich w chaos. Nie ma tu wyraźnego zwrotu akcji jak w 'Podejrzanych', ani moralnego dylematu jak w 'Zatrzymanych'. Śledztwo wydaje się krążyć w kółko, ale w jego centrum zawsze znajdują się okrutnie porzucone ciała ofiar.
Film w drugiej części koncentruje się na wewnętrznych zmianach dwóch detektywów, Park Du-mana i Seo Tae-yoon. Na początku wyśmiewali się nawzajem, ale stopniowo zaczynają biec w jednym kierunku pod wpływem myśli, że 'może to on jest przestępcą'. Tak jak Batman z 'Mrocznego rycerza' goni Jokera, tak oni również gonią niewidzialnego przestępcę. Dowody są niewystarczające, a naukowe śledztwo napotyka ograniczenia epoki, a ta luka jest wypełniana emocjami i przemocą obu mężczyzn.
W scenach, w których w końcu stają twarzą w twarz z 'jednym z nich', film podnosi całe napięcie, które zbudował. Jednak 'Wspomnienia o morderstwie' nie obiecują satysfakcjonującego rozwiązania jak w 'Brudnym Harrym' ani doskonałej sprawiedliwości jak w 'Milczeniu owiec'. To, co oznacza zakończenie i ostatnie spojrzenie, pozostaje pytaniem, które widzowie muszą przemyśleć po wyjściu z kina. To ostatnie spojrzenie zapada w pamięć tak samo jak spojrzenie Roya Batty'ego z 'Blade Runnera' przed jego śmiercią.
Na podstawie prawdziwych wydarzeń, z dodatkiem 'Bongtail', aby stworzyć danie
Wartość artystyczna 'Wspomnień o morderstwie' polega na tym, że, opierając się na prawdziwych wydarzeniach, zadaje pytania, które wykraczają poza nie. W drugiej połowie lat 80. XX wieku, rzeczywisty przypadek seryjnych morderstw w Hwaseong, Bong Joon-ho przekształca w 'epokowy dramat i dramat ludzki', a nie w prostą rekonstrukcję czy sensacyjny thriller, jak David Fincher w 'Zodiaku'.
Wiejska przestrzeń w filmie, Hwaseong, sama w sobie jest obrazem zakamarków nowoczesnej historii Korei. W czasach reżimu wojskowego, gdy wiatr demokratyzacji jeszcze nie dotarł do organizacji policyjnej, a praktyki śledcze były ubogie w pojęcie praw człowieka, atmosfera społeczna była obojętna wobec problemów przemocy seksualnej i bezpieczeństwa kobiet. Jeśli 'Mad Men' ukazuje seksizm w Ameryce lat 60., to 'Wspomnienia o morderstwie' ukazują obojętność Korei lat 80. wobec bezpieczeństwa kobiet. Film nie krytykuje tych elementów bezpośrednio, lecz pokazuje powietrze tamtej epoki, pozostawiając widzom możliwość oceny.
Siła reżyserii błyszczy w detalach. Sceny deszczowych pól, dymu unoszącego się z kominów fabryk, niepokoju wśród uczniów podstawówki, którzy wyruszają na wycieczkę, nie są jedynie tłem, ale mechanizmem regulującym ton emocji. Ustawienie, w którym deszcz pada każdej nocy, gdy dochodzi do przestępstwa, jest symboliczne w kontekście gatunku, jak wieczny deszcz w 'Blade Runnerze', a jednocześnie działa jako element zmywający dowody.
Sceny, w których detektywi przeszukują miejsce zbrodni, wydają się beznadziejnym wysiłkiem w poszukiwaniu 'już zatartej prawdy'. Jak Sisyf zepchnięty w górę kamienia, detektywi gonią znikające dowody. Ta przestrzeń i czas nie pozostają jedynie 'starymi opowieściami' dla współczesnych widzów. Przypominają o cieniach, które wciąż istnieją w społeczeństwie Korei. Jeśli 'Parasite' zajmuje się współczesnymi problemami klasowymi, to 'Wspomnienia o morderstwie' bada problemy systemowe przeszłości. A ta przeszłość wciąż trwa.
Gra aktorska jest na poziomie 'Daniela Day-Lewisa'. Park Du-man, grany przez Song Kang-ho, na początku wydaje się nieudolnym wiejskim detektywem, jak inspektor Clouseau z 'Różowej Pantery', co wywołuje śmiech, ale z czasem dźwiga ciężar tragedii, która wynika z jego niekompetencji. Jego spojrzenie w pierwszej i drugiej części filmu jest całkowicie różne.
Początkowo powolne spojrzenie zmienia się w głębię przerażenia, wyrzutów sumienia, gniewu i rozczarowania. Tak jak Travis Bickle z 'Taxi Driver' stopniowo wpada w szaleństwo, tak Park Du-man również wpada w otchłań obsesji. Seo Tae-yoon, grany przez Kim Sang-kyunga, pojawia się jako wzór 'zimnej racjonalności' z Seulu, ale ostatecznie zostaje wciągnięty w sprawę. Jeśli Benedict Cumberbatch z 'Sherlocka' patrzy na sprawę bez emocji, to Seo Tae-yoon tłumi emocje, aż w końcu wybucha.
Gdy twarz, która tłumiła emocje, w pewnym momencie eksploduje nie do zniesionym gniewem, widzowie odczuwają, że ten film nie jest zwykłym kryminałem. Obecność postaci drugoplanowych jest również intensywna. Przemoc detektywa Jo Yong-gu, jego lojalność oraz niepewne wyrazy twarzy podejrzanych przywołują 'twarz tej epoki' przez cały film.
Jednym z powodów, dla których ten film jest tak popularny, jest to, że doskonale równoważy między gatunkową zabawą a chłodem niewyjaśnionych spraw. Sceny slapstickowe, komediowe krajobrazy wiejskiego posterunku policji, a także wiejskie dialogi są odpowiednio rozmieszczone, dając widzom chwilę wytchnienia.
Jednak ten śmiech nie trwa długo. Wkrótce pojawiają się ciała i historie ofiar, a ciągłe śledztwo zamienia uśmiech widzów w poczucie winy. Ten rytm tworzy charakterystyczny ton 'Wspomnień o morderstwie'. To dziwne uczucie, jakby śmiejąc się, natychmiast odczuwało pragnienie. Jeśli 'Jojo Rabbit' łączy komedię z tragedią, to 'Wspomnienia o morderstwie' łączą slapstick z grozą.
Kolejnym ważnym punktem jest to, że film nie przedstawia 'odpowiedzi'. Nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kto jest przestępcą, czy wybór policji był słuszny, ani co ta sprawa nam zostawiła. Ostatnia scena, jak wirujący bączek z 'Incepcji', pozostawia widzów z pytaniem. Zamiast tego zadaje pytania każdemu widzowi.
"Czy naprawdę różnimy się od tamtej epoki?", "Czy obecnie nie pozostawiamy czyjejś tragedii w inny sposób?" To pytania, które sprawiają, że film nie nudzi się nawet po wielokrotnym oglądaniu, jak 'Obywatel Kane'. W zależności od czasu i wieku widza, różne sceny i emocje przyciągają uwagę.
Przerażające, ale nieco gorzkie
Jeśli szukasz dobrze zrealizowanego thrillera kryminalnego, takiego jak 'Zodiac', 'Siedem' czy 'Milczenie owiec', 'Wspomnienia o morderstwie' powinny znaleźć się na twojej liście. To nie tylko przyjemność z odgadywania, kto jest przestępcą, ale także smakowanie ludzkich postaci i atmosfery epoki, które ujawniają się w procesie śledztwa. Proces patrzenia na luki między kawałkami puzzli będzie bardziej interesujący.
Ponadto, ten film jest mocno polecany dla tych, którzy chcą spojrzeć na przeszłość społeczeństwa koreańskiego z nieco innej perspektywy. Zamiast poznawania lat 80. XX wieku przez podręczniki historyczne czy dokumenty takie jak 'Chcę to wiedzieć', stają w obliczu pamięci 'życia codziennego', które zostały zrealizowane w wiejskim posterunku policji, na polach i w zaułkach. I być może odkryją w tym powtarzające się problemy strukturalne. Problemy związane z systemem policyjnym i sądowniczym, bezpieczeństwem kobiet, a także sposobem relacjonowania przez media, które film porusza, są szersze i głębsze, niż się wydaje.
Na koniec, dla widzów zainteresowanych bezsilnością i obsesją ludzką, a także wysiłkiem w poszukiwaniu sensu, jak w 'Wrestlerze' czy 'Whiplash', 'Wspomnienia o morderstwie' pozostaną w pamięci. Po obejrzeniu tego filmu, ostatnie słowa Park Du-mana i jego spojrzenie będą długo pozostawały w myślach.
To spojrzenie jest skierowane nie tylko na przestępcę niewyjaśnionej sprawy, ale być może także na nas, widzów. Film bezceremonialnie, ale uporczywie zadaje pytanie: "Co wtedy zrobiliśmy, a co robimy teraz?" Dla tych, którzy chcieliby stanąć twarzą w twarz z takim pytaniem, 'Wspomnienia o morderstwie' pozostają aktualnym dziełem, które będzie wciąż przywoływane. Choć w 2019 roku prawdziwy przestępca został ujęty, pytania, które film stawia, wciąż czekają na odpowiedzi.
